واکاوی انتقادی روند شیعه پژوهی در غرب از جنگهای صلیبی تاکنون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه تاریخ، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

2 گروه تاریخ، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران

چکیده

آشنایی با تشیع به همان سده‌های نخست اسلام برمی‌گردد اما شیعه پژوهی مکتوب از هنگام نبردهای صلیبی آغاز شد و ادامه آن در دوره‌های ایلخانی و تیموری، دوره صفویه، دوره قاجار و پهلوی تا امروز با فرایند و تطوری روبرو بوده است و در این پژوهش‌ها، رویکرد و روش‌های گوناگونی توسط آنان به کار گرفته شده است که نیازمند واکاوی انتقادی است.
شیعه‌پژوهی از اواخر سده نوزدهم و در اوایل سده بیستم میلادی مورد توجه بود، اما پس از تحولاتی در جهان اسلام و آشنایی به ظرفیت تشیع و به ویژه پس از انقلاب اسلامی ایران، بسیار جدی انجام شد. اگرچه در سده‌های نخستین اسلامی به علت نفوذ اهل سنت بر مراکز قدرت و ثروت، مطالعات شیعی مورد توجه نبود. در اولین رویارویی غربیان با تشیع در نبردهای صلیبی، فاطمیان و اسماعیلیان نماینده اسلام شیعی معرفی شدند و به دلیل باورهای غالیانه، انحرافی از اسلام قلمداد شدند و غربیان تشیع را مکتبی بدعت‌آمیز دانستند. در این نوشتار با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی تطور آشنایی و پژوهش غربیان با تشیع پرداخته خواهد شد که روش‌های پدیدارشناسی اولیه، پژوهش میدانی و شیعه‌پژوهی علمی چگونه و در چه دوره‌هایی نقش داشته است. در پایان سه مرحله، شناسایی شد و مشخص گردید که با وجود رشد تدریجی این نوع مطالعات، هنوز میزان آثار موجود در زمینه شیعه امامیه در اقلیت قرار دارد.

کلیدواژه‌ها