مدخل امام حسن عسکری(ع) از دایرة المعارف بزرگ اسلامی، در سنجه نقد «ساختاری»، «فرآیندی» و «روندی»

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسنده

دانش‌آموخته حوزه علمیه قم و دکترای تاریخ اسلام

چکیده

مدخل امام حسن عسکری(ع) به قلم احمد پاکتچی، یکی از رویکردهای مطالعه زندگی ایشان است. نویسنده در قالب رویکرد «تاریخ‌نگاری تجربی»، تکاپوی جدیدی برای فهم زمانه این امام، شیوه زیست و رویدادهای آن عصر در گنجایش یک مدخل، ارائه نموده است. از آن‌جا که نقدنگاری بر مدخل‌های دانش‌نامه‌ای، کمتر در فرهنگ نقدنویسی جامعه علمی ایران گسترش یافته است، ناقد در پی آن است، با روش مطالعه کیفی و کمی و بر اساس سبک‌های «نقد ساختاری»، «نقد فرایندی» و «نقد روندی»، به معرفی نقاط قوت و ضعف این مدخل بپردازد. یافته‌ها حکایت از آن دارند، بر پایه «نقد ساختاری» از آن‌جا که نویسنده برآمده از سبک مورخان «مکتب تهران» است، زندگی امام را بر مبنای حذف گزاره‌های تاریخی ـــ کلامی مربوط به «عصمت»، «کرامات» و «علم غیب» می‌نگرد. در بُعد «نقد فرایندی» وی با روش «تاریخی محض» به رویدادهای آن عصر پرداخته و امام را در قامت یک اسلام‌شناس موفق معرفی می‌کند.  از نظر «نقد روندی» نیز مدخل امام حسن عسکری(ع) در بیان چیدمان رخدادهای بین سال‌های 254 ـــ  260 قمری، آگاهی  دقیقی به دست نمی‌دهد.

کلیدواژه‌ها